Bài 4. Biểu đồ thanh (Bar Chart)
1. Giới thiệu
Biểu đồ thanh là một phương tiện hữu ích trong việc mô tả (trực quan hóa) dữ liệu. Nó có thể được sử dụng để hiển thị số lượng (tức là tần suất) của các loại của một biến danh định hoặc thứ tự, cũng như minh họa điểm trung bình của một biến liên tục cho các loại của một biến danh định hoặc thứ tự. Ví dụ, một biểu đồ thanh đơn giản có thể phù hợp nếu bạn đang phân tích dữ liệu của mình bằng t-test mẫu độc lập, t-test mẫu bắt cặp, ANOVA một chiều hoặc ANOVA phép đo lặp lại. Nếu bạn đang sử dụng kiểm tra chi-square cho sự liên kết hoặc ANOVA hai chiều, bạn sẽ cần phải xem xét một biểu đồ thanh được nhóm lại (clustered bar chart).
Chúng tôi khuyên bạn nên cài SPSS version 25 trở lên để được hỗ trợ tốt nhất công cụ vẽ biểu đồ, đồ thị.
2. Hướng dẫn tạo biểu đồ thanh trong SPSS
Ví dụ, một nhà nghiên cứu tin rằng có sự khác biệt về điểm số từ vựng tiếng Anh giữa học sinh tiểu học ở thành thị và nông thôn khi sử dụng phương pháp kể chuyện hay không. Họ đã chọn ngẫu nhiên 20 học sinh (10 học sinh thành thị và 10 học sinh nông thôn) tham gia một cuộc thử nghiệm. Sau thử nghiệm, các học sinh tham gia một bài kiểm tra về khả năng từ vựng tiếng Anh. Nhóm khu vực (thành thị và nông thôn) hình thành một biến độc lập được gán 1= thành thị, 2 = nông thôn trong SPSS. Để biết liệu có sự khác biệt về điểm số từ vựng tiếng Anh của học sinh hay không, nhà nghiên cứu đã sử dụng biểu đồ thanh để có ‘cảm nhận’ đầu tiên về dữ liệu trước khi thực hiện t-test mẫu độc lập. Biến phụ thuộc là “điểm thi” và biến độc lập là “nơi sống” bao gồm gồm thành thị và nông thôn.
Bạn hãy thực hiện theo các bước sau đây để tạo một biểu đồ thanh trong SPSS:
– Bước 1: chọn Graphs > Chart Builder…
– Bước 2: Trong hộp thoại Chart Builder, chọn “Bar” từ vùng Choose from, tám tùy chọn biểu đồ thanh khác nhau xuất hiện. Chúng ta có thể chọn loại Simple Chart và chuyển nó vào vùng xem trước biểu đồ chính (Chart preview uses example data).
– Bước 3: Kéo thả biến độc lập “Noisong” từ hộp Variables và hộp “X-Aixs?”. Tương tự, kéo thảo biến phụ thuộc “diemthi” vào hộp “Y-Axis?”. Lưu ý rằng ngăn xem trước biểu đồ không vẽ chính xác dữ liệu biến mà bạn đã kéo vào ngăn xem trước, mặc dù có vẻ như vậy do các thanh của biểu đồ thay đổi khi bạn thêm các biến của mình. Do đó, đừng bối rối và nghĩ rằng bạn đã làm sai điều gì đó.
– Bước 4: Nhấp vào hộp Display error bars trong hộp thoại Element Properties, nó sẽ kích hoạt các thanh lỗi “Error Bars Represent”. Giữ nguyên khoảng tin cậy “Confidence intervals” được chọn và Level (%) ở 95%.
– Bước 5: Nhấp vào “Y-Axis1 (Bar1)” trong vùng Edit Properties of. Nếu bạn muốn thay đổi tỷ lệ trên trục Y của biến phụ thuộc, ví dụ, giá trị nhỏ nhất, hãy bỏ chọn tùy chọn Minimum trong vùng Scale Range để đặt giá trị tùy chỉnh “Custom”. Nếu không thì để giá trị mặc định là 0.
– Bước 6: Nếu bạn muốn thay đổi thứ tự của các loại trên trục X của biến độc lập “nơi sống”, nhấp vào nút “X-Axis1 (Bar1)” trong vùng Edit Properties of. hao tác này sẽ kích hoạt các khu vực Categories và Small / Empty Category, nếu bạn muốn thay đổi thứ tự của các danh mục của biến độc lập, bạn có thể thực hiện việc này trong hộp Order trong vùng Categories.
– Bước 7: Nhấp OK trong hộp thoại Chart Builder để tạo đồ thị thanh đơn giản. Kết quả như hình dưới đây.
Gợi ý nhận xét: Chiều dài của mỗi thanh ngang tương ứng với điểm thi trung bình của các học sinh theo khu vực thành thị và nông thôn. Chiều rộng của các thanh không có ý nghĩa trong biểu đồ thanh.
Nghiên cứu kỹ hơn biểu đồ thanh cho thấy 10 học sinh thành thị có điểm từ vựng trung bình khoảng 79 điểm (±5) là cao hơn chút ít so với điểm trung bình của 10 học sinh nông thôn là khoảng 68 điểm (±9). Sự chênh lệch giữa điểm trung bình của học sinh thành thị so với học sinh nông thôn trong bài kiểm tra từ vựng là khoảng 11 điểm, một ước lượng định tính. Do vậy, một bài kiểm tra t-test mẫu độc lập nên được thực hiện để kiểm tra xem sự khác biệt về điểm số từ vựng tiếng Anh giữa học sinh tiểu học ở thành thị và nông thôn khi sử dụng phương pháp kể chuyện là 11 điểm liệu có ý nghĩa thống kê hay không.
