Bài 6. Kiểm tra McNemar: So sánh dữ liệu danh nghĩa (nhóm liên quan)
1. Khi nào sử dụng?
Bài kiểm tra McNemar được sử dụng để xác định xem liệu có sự khác biệt trên một biến phụ thuộc ‘lưỡng phân’ (dichotomous) giữa hai nhóm liên quan (related groups) không. Nó có thể được coi là tương tự như phép thử t-test mẫu bắt cặp, nhưng đối với một biến lưỡng phân chứ không phải là một biến phụ thuộc liên tục. Tuy nhiên, không giống như phép thử t-test mẫu bắt cặp, nó có thể được sử dụng để kiểm tra hai đặc tính khác nhau của một biến lưỡng phép đo lặp lại (repeated measure dichotomous variable). Thử nghiệm McNemar được sử dụng để phân tích các thiết kế nghiên cứu kiểm tra trước-sau (pretest-posttest), cũng như thường được sử dụng để phân tích các cặp phù hợp. Nếu bạn có nhiều hơn hai lần đo lặp lại, bạn có thể sử dụng kiểm tra Cochran Q.
2. Suy luận thống kê và giả thuyết vô hiệu
Giả thuyết vô hiệu là các phương pháp điều trị đều có hiệu quả như nhau. Giả thuyết thay thế là các phương pháp điều trị không có hiệu quả giống nhau.
3. Giả định kiểm tra
Kiểm tra McNemar có thể được sử dụng khi đáp ứng các giả định sau:
- Biến phản hồi là nhị phân và các quan sát là có liên quan với nhau, cùng một đối tượng được quan sát dưới các điều kiện điều trị khác nhau (các lần đo) hoặc các đối tượng khớp cặp. Chẳng hạn, biến phụ thuộc liên quan đến cảm nhận chất lượng (tốt/ xấu), kết quả kì thi (đạt/ không đạt),…
- Các quan sát độc lập (hay chính xác hơn là các biến độc lập) và phân phối giống hệt nhau.
- Các đối tượng là một mẫu ngẫu nhiên từ dân số quan tâm.
4. Kiểm tra McNemar trong SPSS
Ví dụ, hiệu trưởng một trường nào đó muốn biết hai đề thi môn Toán có khó như nhau không. Mười học sinh đã được chọn để thực hiện các bài kiểm tra này. Như vậy, các biến kết quả này đã được đo lường trên cùng một người, thang điểm 10. Các kết quả được mã hóa thành giá trị 0 là Không đạt (<5 điểm), và 1 là Đạt (≥5 điểm). Khi N = 10 cho tất cả các biến, chúng ta kết luận không có giá trị nào bị thiếu. Giả thuyết vô hiệu là hai đề thi Toán là độ khó như nhau. Mức ý nghĩa alpha được chọn là 5%.
Ở đây, biến phụ thuộc là ‘hiệu suất bài thi’ có hai giá trị là đạt (5 điểm trở lên) và không đạt (dưới 5 điểm). Biến độc lập với hai nhóm liên quan là hai nhóm điểm đề thi Toán khác nhau.
Kết quả dữ liệu được trình bày trong bảng dưới đây:
| Đối tượng | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| Test1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 |
| Test2 | 0 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 |
Các bước chạy kiểm tra McNemar trong SPSS như sau:
– Bước 1. Click Analyze > Nonparametric Tests > Legacy Dialogs > 2 Related Samples…
– Bước 2. Trong hộp thoại Two-Related-Samples Tests, chúng ta chuyển cặp biến cần kiểm vào vào vùng Test Pairs, biến Test1 vào ô Variable1, biến Test2 và ô Variable2. Trong vùng Test Type, đánh giá vào hộp NcNemar. Sau đó, click vào nút Options…, đánh dấu vào hộp Descriptive và Quatiles để tạo thống kê mô tả. Sau đó bấm vào nút Continue.
Cuối cùng, bấm vào nút OK để chạy kết quả đầu ra.
