Bài 2. Phân tích phương sai đa biến hai chiều (Two-way MANOVA)

3.2. Kiểm tra MANOVA hai chiều

Bạn cần thực hiện các bước sau đây để chạy MANOVA hai chiều trong SPSS:

– Bước 1: Nhấp vào Analyze > General Linear Model > Multivariate…

– Bước 2: Trong hội thoại Multivariate, bạn chuyển biến độc lập ‘Giới tính’, ‘Khu vực’ vào ô Fixed Factor(s). Chuyển biến phụ thuộc ‘Điểm Toán’, ‘Điểm Văn’ và ‘Điểm Anh’ vào ô Dependent Variables.

– Bước 3: Nhấp vào Plots để mở hộp thoại Multivariate: Profile Plots. Chúng ta chuyển biến độc lập ‘Khu vực’ vào ô Horizontal Axis; chuyển biến ‘Giới tính’ vào ô Separate Lines để tách các đường riêng biệt. Tiếp theo nhấp vào Add để thêm biến vào trong vùng Plots.  Sau đó nhấp vào Continue.

– Bước 4: Nhấp vào nút EM Means để mở hộp thoại Multivariate: Estimated Marginal Means. Chúng ta chuyển biến độc lập ‘Gioitinh’, ‘Khuvuc’ và ‘Gioitinh*Khuvuc’ vào hộp Display Means for. Sau đó nhấp Continue. Tuy nhiên, nếu cần kiểm tra t-test từng cặp, bạn nhấp vào ô Compare main effects, chọn Bonferroni trong danh sách chọn Confidence interval adjustment. Điều này giúp chúng ta có thể thêm các t-test từng cặp (pairwise t-tests) để so sánh các trung bình cận biên của các hiệu ứng chính và hiệu ứng tương tác. Điều chỉnh Bonferroni hiệu chỉnh các bậc tự do để tính cho nhiều phép thử theo cặp. Trong ví dụ này, chúng ta không kiểm tra thực hiện Compare main effects.

– Bước 5: Nhấp vào Options để mởi hộp thoại Multivariate: Options. Bạn chọn Descriptive statistics (để thống kê mô tả), Estimates of effect size (để ước lượng kích thước hiệu ứng) và Homogeneity tests (để kiểm tra tính đồng nhất của phương sai). Sau đó nhấp vào Continue.

– Bước 6: Nhấp vào nút Post Hoc để mở hộp thoại Multivariate: Post Hoc Multiple Comparisons for Observed Means. Chúng ta chuyển biến độc lập là ‘Khu vực’ vào trong ô Post Hoc Tests for (Chú ý rằng, biến ‘giới tính’ chỉ có hai cấp độ nên không có cách nào để chạy Post Hoc, nhưng các biến có từ 3 cấp độ trở lên thì cần thực hiện, đó là biến ‘khu vực’). Nhấp vào hộp Tukey trong vùng Equal Variances Assumed. Sau đó nhấp vào Continue. Nói chung, bài kiểm tra Post Hoc được sử dụng để tiến hành so sánh riêng biệt giữa các cấp độ yếu tố, điều này rất hữu ích nếu MANOVA bao gồm các yếu tố có nhiều hơn hai cấp độ yếu tố. Trong ví dụ của chúng ta, yếu tố giới tính có hai loại, yếu tố khu vực có ba loại. Thống kê kiểm tra F-test của MANOVA sẽ kiểm tra giả thuyết vô hiệu rằng tất cả các trung bình đều giống nhau. Nó không cho biết trung bình nào trong thiết kế của chúng ta là khác nhau. Để tìm được thông tin này, cần tiến hành các bài kiểm tra Post Hoc như một phần của MANOVA của chúng ta. Để so sánh các nhóm khác nhau (tức là các mức nhân tố), chúng ta chọn bài kiểm tra Tukey hoặc Student-Newman-Keuls (viết ngắn S-N-K). Trong ví dụ của chúng ta, bài kiểm tra Tukey đã được sử dụng.

– Bước 7: Nhấp vào OK để chạy kết quả.