Bài 1: Tại sao các lý thuyết học tập là quan trọng?

1. Khái quát về các lý thuyết học tập

“Học tập được định nghĩa như một quá trình, cái mà mang lại những trải nghiệm và ảnh hưởng về cá nhân và môi trường cho sự nhận lại, làm giàu hoặc sửa đổi kiến thức, kĩ năng, giá trị, thái độ, hành vi và quan điểm thế giới của một người” (theo IBE-UNESCO).

Việc dạy và học là một trải nghiệm phổ biến trong xã hội. Nhưng liệu có phải mọi người đều đi học và học ít nhiều điều giống nhau, phải không? Câu trả lời là không đúng. Do vậy, các lý thuyết học tập phát triển các giả thuyết mô tả quá trình học tập diễn ra như thế nào?

Các nghiên cứu khoa học về học tập bắt đầu một cách nghiêm túc vào buổi bình minh của thế kỷ 20. Cho đến nay, IBE-UNESCO liệt kê những lý thuyết có ảnh hưởng nhất cho dạy học bao gồm lý thuyết hành vi (Behaviorism), thuyết nhận thức (Cognitivism), thuyết kiến ​​tạo (Constructivism), thuyết kiến ​​tạo xã hội (social constructivism), học tập trải nghiệm (Experiential learning), thuyết đa trí thông minh (Multiple intelligence). Bản chất của các lý thuyết chính có thể được tóm tắt trong Bảng 1.1.1.

Các lý thuyết này được ứng dụng vào trong giáo dục như thế nào:

– Theo thuyết hành vi, việc học là dựa vào một hệ thống của các hành vi mà để “nhồi nhét” (drill) thông tin vào trong trí nhớ của một sinh viên, nếu sinh viên làm xuất sắc công việc, chúng nhận được sự củng cố tích cực và được đánh dấu công nhận.

– Theo thuyết nhận thức, học tập được hiểu là việc tiếp thu kiến thức, trong đó người học là người xử lý thông tin, người hấp thụ thông tin, thực hiện các hoạt động nhận thức trên đó và lưu trữ vào bộ nhớ.” Lý thuyết này rời xa chủ nghĩa hành vi để tập trung vào vai trò của tâm trí trong học tập.

– Theo thuyết kiến tạo, đối lập với “quan điểm thụ động của việc giảng dạy coi người học như một chiếc bình rỗng để được lấp đầy kiến thức”, thuyết kiến tạo nói rằng “người học chỉ xây dựng kiến thức ý nghĩa thông qua sự tương tác tích cực với thế giới (chẳng hạn như các thí nghiệm hoặc giải quyết vấn đề trong thế giới thực).”

– Theo thuyết nhân văn, một “cách tiếp cận lấy người học làm trung tâm”, trong đó tiềm năng là trọng tâm hơn là phương pháp hoặc tài liệu. Nó tập trung vào việc tạo ra một môi trường có lợi cho việc tự hiện thực hóa bản thân. Khi làm như vậy, nhu cầu của người học được đáp ứng và sau đó họ được tự do xác định mục tiêu của mình trong khi giảng viên hỗ trợ trong việc đáp ứng các mục tiêu học tập đó.

2. Tại sao các lý thuyết học tập lại quan trọng?

Đầu tiên, chúng ta cần thừa nhận rằng hiểu cách mọi người học là một bước quan trọng trong việc tối ưu hóa quá trình học tập của họ. Chính vì lý do này mà các trường đào tạo giảng viên hoặc các chương trình bồi dưỡng sư phạm dành rất nhiều thời gian để các giáo sinh nghiên cứu về sự phát triển con người và các lý thuyết học tập. Kiến thức nền tảng về cách con người học tập, và cụ thể là cách một đứa trẻ học tập và phát triển nhận thức, là điều cần thiết cho tất cả các nhà giáo dục để trở thành một giảng viên hiệu quả trong lớp học của họ.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, dù chưa từng đào tạo sư phạm, các giảng viên có xu hướng tuân theo lý thuyết này hoặc lý thuyết khác, ngay cả khi nó được thực hiện một cách vô thức. Chính vì vậy, việc biết thêm về mỗi lý thuyết khác có thể giúp bạn theo đuổi kiến ​​thức và giảng dạy hiệu quả hơn.

Những lý thuyết học tập mà chúng ta trải qua khi còn là sinh viên hoặc sinh viên ảnh hưởng đến kiểu môi trường làm việc mà chúng ta thích khi trưởng thành. Ví dụ, nếu một sinh viên đã trải qua các lớp học dựa nhiều vào học tập xã hội trong suốt các năm K-12, khi trưởng thành, người đó có thể rất thoải mái trong một môi trường làm việc mang tính cộng tác cao. Do đó, suy ngẫm về lịch sử giáo dục của bản thân có thể đóng vai trò như một công cụ sâu sắc về sự hoàn thành của bản thân ở nơi làm việc khi trưởng thành.

Các lý thuyết giáo dục đã đi một chặng đường dài từ những người tiên phong về thuyết hành vi và thuyết nhận thức. Trong khi các lý thuyết học tập chắc chắn sẽ tiếp tục phát triển, thì người dạy và người học cũng có thể gặt hái được những lợi ích của sự tiến hóa này khi chúng ta tiếp tục phát triển sự hiểu biết của mình về cách con người học tập hiệu quả nhất.