Bài 6. Thiết kế nghiên cứu tường thuật (Narrative Research Designs)
Sau khi đọc xong bài này, bạn sẽ có thể:
|
1. Khi nào sử dụng?
Thuật ngữ ‘tường thuật’ (Narrative) có nghĩa là kể chi tiết một câu chuyện. Trong các thiết kế nghiên cứu tường thuật, các nhà nghiên cứu mô tả cuộc sống của các cá nhân, thu thập và kể những câu chuyện về cuộc sống của mọi người, đồng thời viết những câu chuyện về trải nghiệm cá nhân. Là một dạng nghiên cứu định tính, tường thuật thường tập trung vào việc nghiên cứu một người riêng lẻ, thu thập dữ liệu thông qua việc thu thập các câu chuyện, báo cáo trải nghiệm cá nhân và thảo luận về ý nghĩa của những trải nghiệm đó đối với cá nhân.
Chúng ta sử dụng nghiên cứu tường thuật khi bạn có những cá nhân sẵn sàng kể câu chuyện của họ và bạn muốn báo cáo câu chuyện của họ. Đối với các nhà giáo dục đang tìm kiếm trải nghiệm cá nhân trong các thiết lập trường học thực tế, nghiên cứu tường thuật cung cấp những cái nhìn sâu sắc thực tế, cụ thể. Bằng cách thực hiện các nghiên cứu tường thuật, các nhà nghiên cứu thiết lập mối liên kết gắn bó với những người tham gia. Đối với những người tham gia một nghiên cứu, việc chia sẻ câu chuyện của họ có thể khiến họ cảm thấy rằng câu chuyện của họ là quan trọng và họ được lắng nghe. Kể chuyện là một phần tự nhiên của cuộc sống, và mỗi người đều có những câu chuyện về trải nghiệm của mình để kể cho người khác nghe. Bằng cách này, nghiên cứu tường thuật nắm bắt một dạng dữ liệu hàng ngày, bình thường và quen thuộc với các cá nhân.
Chúng ta sử dụng nghiên cứu tường thuật khi những câu chuyện được kể cho bạn nghe theo một trình tự thời gian của các sự kiện. Nghiên cứu tường thuật là một hình thức nghiên cứu định tính có ràng buộc chặt chẽ với các tài liệu hiện có và nó cung cấp một cách tiếp cận định tính, trong đó bạn có thể viết dưới dạng văn học, thuyết phục. Nó tập trung vào bức tranh phân tích vi mô – những câu chuyện cá nhân – thay vì bức tranh rộng hơn về các chuẩn mực văn hóa, như trong dân tộc ký, hoặc các lý thuyết trừu tượng, như trong nghiên cứu lý thuyết có cơ sở. Ví dụ, một cậu bé 9 tuổi tự coi mình là một nhà phát minh và nhà viết văn, đã viết nhật ký khoa học về những khám phá của mình.
2. Các loại của thiết kế tường thuật
Nghiên cứu tường thuật giả định nhiều hình thức. Nếu bạn dự định thực hiện một nghiên cứu tường thuật, bạn cần xem xét loại hình nghiên cứu tường thuật nào để tiến hành. Mỗi kiểu tường thuật cung cấp một cấu trúc để tiến hành nghiên cứu và các tham chiếu sẵn sàng về cách thức tiến hành dự án mà các giảng viên, nhà phản biện tạp chí và nhà xuất bản sách sẽ nhận ra. Các loại của thiết kế tường thuật rất đa dạng, có thể kể là: tự truyện, tiểu sử, viết cuộc sống, câu chuyện cá nhân, phỏng vấn tường thuật, tài liệu cá nhân, tài liệu cuộc sống, câu chuyện cuộc đời và lịch sử cuộc đời, lịch sử truyền miệng, nhân chủng học, tiểu sử dân tộc, tâm lí dân tộc.
Các câu hỏi dưới đây sẽ hữu ích trong việc xác định loại nghiên cứu tường thuật của chúng ta:
Ai là người viết hoặc ghi lại câu chuyện?
Xác định ai sẽ viết và ghi lại câu chuyện của cá nhân là điểm khác biệt cơ bản trong nghiên cứu tường thuật. Tiểu sử là một dạng nghiên cứu tường thuật, trong đó nhà nghiên cứu viết và ghi lại những trải nghiệm trong cuộc đời của một người khác. Thông thường, các nhà nghiên cứu xây dựng tiểu sử từ hồ sơ và tài liệu lưu trữ, mặc dù các nhà nghiên cứu đôi khi sử dụng các nguồn thông tin khác, chẳng hạn như phỏng vấn và ảnh. Trong một cuốn tự truyện, cá nhân là đối tượng của nghiên cứu sẽ viết lời tường thuật.
Bao nhiêu của một cuộc sống được ghi lại và trình bày?
Câu hỏi này giới thiệu sự khác biệt thứ hai giữa các nghiên cứu tường thuật. Trong nhân chủng học, có rất nhiều ví dụ về những câu chuyện trong toàn bộ cuộc đời của một cá nhân. Lịch sử cuộc đời là một câu chuyện tường thuật về toàn bộ trải nghiệm sống của một con người. Ví dụ, các nhà nhân chủng học tham gia vào nghiên cứu lịch sử cuộc đời để tìm hiểu về cuộc sống của một cá nhân trong bối cảnh của một nhóm chia sẻ văn hóa với những bước ngoặt cuộc đời. Trong giáo dục, các nghiên cứu tường thuật thường tập trung vào một tình tiết hoặc một sự kiện đơn lẻ trong cuộc đời của cá nhân, chuyển tải bản chất của những trải nghiệm của giáo viên và giảng dạy trong trường học.
Ai cung cấp câu chuyện?
Yếu tố này đặc biệt có liên quan trong giáo dục, nơi mà các loại nhà giáo dục hoặc người học là trọng tâm của nhiều nghiên cứu tường thuật. Ví dụ: câu chuyện của giáo viên là câu chuyện cá nhân của giáo viên về trải nghiệm lớp học cá nhân của họ. Hoặc các nhà nghiên cứu tường thuật hỏi trẻ em trong lớp trình bày bằng miệng hoặc bằng văn bản những câu chuyện của riêng chúng về trải nghiệm học tập của chúng. Nhiều cá nhân khác nhau trong cơ sở giáo dục có thể cung cấp các câu chuyện, chẳng hạn như quản trị viên, thành viên hội đồng trường, người trông coi và nhân viên giáo dục khác.
Ống kính lý thuyết có được sử dụng không?
Liệu nhà nghiên cứu có sử dụng ống kính lý thuyết trong việc phát triển câu chuyện hay không. Ống kính lý thuyết trong nghiên cứu tường thuật là một quan điểm hoặc hệ tư tưởng hướng dẫn cung cấp cấu trúc để ủng hộ các nhóm hoặc cá nhân trong báo cáo bằng văn bản. Ống kính này sử dụng lời chứng thực, tường thuật những câu chuyện của những cá nhân bị gạt ra ngoài lề xã hội hoặc hiếm khi được nghe trong nghiên cứu giáo dục.
Có thể kết hợp các hình thức tường thuật không?
Ví dụ, một nghiên cứu tường thuật có thể tập trung vào một nghiên cứu cá nhân của một giáo viên. Nó cũng có thể đề cập đến một sự kiện trong cuộc đời của một giáo viên, chẳng hạn như cú sốc trong học tập, dẫn đến một câu chuyện cuộc đời. Ngoài ra, nếu cá nhân này là phụ nữ, một nhà nghiên cứu có thể sử dụng ống kính lý thuyết để xem xét các vấn đề về quyền lực trong nhà trường. Điều này có thể dẫn đến một câu chuyện về nữ quyền. Do đó, tường thuật kết quả cuối cùng có thể là sự kết hợp của các yếu tố khác nhau: tiểu sử, câu chuyện cá nhân, câu chuyện của giáo viên và quan điểm về nữ quyền.
3. Các đặc điểm chính của nghiên cứu tường thuật
Mặc dù có nhiều loại tường thuật, nhưng chúng có một số đặc điểm chung. Bảy đặc điểm chính là trọng tâm của nghiên cứu tường thuật:
1/ Trải nghiệm cá nhân (tương tác xã hội và cá nhân): Các nhà nghiên cứu tường thuật tập trung vào trải nghiệm của một hoặc nhiều cá nhân (mặc dù ít thường xuyên hơn). Nhà nghiên cứu quan tâm nhất đến việc khám phá những trải nghiệm của cá nhân đó. Những trải nghiệm này vừa mang tính cá nhân, những gì cá nhân trải nghiệm, vừa mang tính xã hội, cá nhân tương tác với những người khác. Vì các trải nghiệm là liên tục (Dewey), do đó, các nhà nghiên cứu tường thuật tập trung vào việc tìm hiểu lịch sử cá nhân hoặc kinh nghiệm trong quá khứ và cách nó đóng góp vào kinh nghiệm hiện tại và tương lai.
2/ Trình tự thời gian của các trải nghiệm (trải nghiệm trong quá khứ, hiện tại và tương lai): Nhà nghiên cứu sẽ thu thập thông tin về quá khứ, hiện tại và tương lai của người tham gia. Trình tự thời gian trong thiết kế tường thuật có nghĩa là nhà nghiên cứu phân tích và viết về cuộc sống cá nhân bằng cách sử dụng trình tự thời gian hoặc trình tự thời gian của các sự kiện.
3/ Thu thập các câu chuyện cá nhân (những lời kể bằng miệng (ngôi thứ nhất) về các hành động thu được thông qua các văn bản hiện trường): Các nhà nghiên cứu tường thuật đặt trọng tâm vào việc thu thập những câu chuyện do cá nhân kể cho họ nghe hoặc thu thập từ nhiều văn bản thực địa khác nhau. Một câu chuyện trong nghiên cứu tường thuật là một câu chuyện bằng miệng ở ngôi thứ nhất hoặc sự kể lại của một cá nhân. Thường thì những câu chuyện này có mở đầu, giữa và kết thúc. Văn bản hiện trường đại diện cho thông tin từ các nguồn khác nhau được các nhà nghiên cứu thu thập trong một thiết kế tường thuật.
4/ Phục hồi (kể lại hoặc phát triển một đoạn văn từ các văn bản hiện trường): Sau khi các cá nhân kể một câu chuyện về trải nghiệm của họ, các nhà nghiên cứu tường thuật kể lại (hoặc trình bày lại hoặc biên tập lại) câu chuyện bằng lời của họ. Họ làm điều này để cung cấp trật tự và trình tự cho một câu chuyện có thể đã được kể không theo trình tự. Khôi phục là quá trình nhà nghiên cứu thu thập các câu chuyện, phân tích chúng để tìm các yếu tố chính của câu chuyện (ví dụ: thời gian, địa điểm, cốt truyện và cảnh), sau đó viết lại câu chuyện để xếp nó theo trình tự thời gian. Khi các cá nhân kể một câu chuyện, trình tự này thường bị thiếu hoặc không được phát triển một cách logic. Bằng cách sắp xếp lại, nhà nghiên cứu cung cấp một trình tự thời gian và mối liên hệ nhân quả giữa các ý tưởng. Nhà nghiên cứu có thể thực hiện điều này bằng cách vẽ một bảng gồm các cột: phiên âm của băng âm thanh (dữ liệu thô), bản dịch lại của nhà nghiên cứu, phục hồi bởi nhà nghiên cứu.
5/ Mã hóa cho các chủ đề (mã hóa văn bản hiện trường cho các chủ đề hoặc danh mục): Như với tất cả các cuộc truy vấn định tính, dữ liệu có thể được phân đoạn thành các chủ đề (themes). Các nhà nghiên cứu tường thuật có thể mã hóa dữ liệu của các câu chuyện thành các chủ đề hoặc danh mục. Như với tất cả các nghiên cứu định tính, nhà nghiên cứu xác định một số lượng nhỏ các chủ đề, chẳng hạn như từ năm đến bảy chủ đề. Các nhà nghiên cứu kết hợp các chủ đề này vào các đoạn văn về câu chuyện của cá nhân hoặc đưa chúng thành một phần riêng biệt trong một nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu tường thuật thường trình bày những chủ đề này sau khi kể lại câu chuyện.
6/ Bối cảnh (kết hợp bối cảnh hoặc địa điểm vào câu chuyện hoặc chủ đề): Trong phần phục hồi câu chuyện của người tham gia và nói về các chủ đề, nhà nghiên cứu tường thuật bao gồm chi tiết phong phú về bối cảnh trải nghiệm của người tham gia. Bối cảnh trong nghiên cứu tường thuật có thể là bạn bè, gia đình, nơi làm việc, nhà riêng, tổ chức xã hội hoặc trường học – nơi thực tế một câu chuyện xảy ra. Trong một số nghiên cứu tường thuật, những lời kể lại của một nhà giáo dục có thể thực sự bắt đầu bằng một mô tả về bối cảnh trước khi nhà nghiên cứu tường thuật truyền đạt các sự kiện hoặc hành động của câu chuyện. Trong những trường hợp khác, thông tin về bối cảnh được thêu dệt xuyên suốt câu chuyện.
7/ Cộng tác với những người tham gia (cộng tác giữa nhà nghiên cứu và những người tham gia nghiên cứu): Trong suốt quá trình nghiên cứu, các nhà nghiên cứu tường thuật cộng tác với các cá nhân nghiên cứu. Sự hợp tác này có thể bao gồm nhiều bước trong quá trình nghiên cứu, từ việc hình thành hiện tượng trung tâm đến quyết định loại văn bản hiện trường nào sẽ mang lại thông tin hữu ích để viết câu chuyện về trải nghiệm cá nhân. Hợp tác bao gồm việc thương lượng các mối quan hệ giữa nhà nghiên cứu và người tham gia để giảm bớt khoảng cách tiềm ẩn giữa câu chuyện được kể và câu chuyện được tường thuật. Sự hợp tác thường đòi hỏi mối quan hệ làm việc tốt đẹp giữa giáo viên và nhà nghiên cứu.
4. Các bước tiến hành nghiên cứu tường thuật
Creswell (2002) gợi ý một quy trình 7 bước để tiến hành một nghiên cứu tường thuật:
Bước 1. Xác định một hiện tượng để khám phá một vấn đề giáo dục
Như với tất cả các nghiên cứu khác, quá trình bắt đầu bằng cách tập trung vào một vấn đề nghiên cứu, một hiện tượng trung tâm cần khám phá. Mặc dù hiện tượng được quan tâm trong tường thuật là câu chuyện, bạn cần xác định một vấn đề hoặc mối quan tâm. Ví dụ, trong một nghiên cứu tường thuật về những câu chuyện về những cách tuyệt vời mà giảng viên đã làm để phát triển một văn hóa học tập tích cực cho trẻ em. Khi khám phá những vấn đề như vậy, bạn tìm cách hiểu trải nghiệm cá nhân hoặc xã hội của một giáo viên (hoặc các giáo viên) trong môi trường giáo dục.
Bước 2. Có chủ đích chọn một cá nhân từ người mà bạn có thể tìm hiểu về hiện tượng
Người tham gia có thể là một người tiêu biểu hoặc một người quan trọng để nghiên cứu vì họ đã trải qua một vấn đề hoặc tình huống cụ thể. Mặc dù nhiều nghiên cứu tường thuật chỉ kiểm tra một cá nhân duy nhất, bạn có thể nghiên cứu một số cá nhân, mỗi người có một câu chuyện khác nhau có thể mâu thuẫn hoặc hỗ trợ lẫn nhau.
Bước 3. Thu thập câu chuyện từ cá nhân đó
Mục đích của bạn là thu thập các văn bản hiện trường sẽ cung cấp câu chuyện về trải nghiệm của một cá nhân. Có lẽ cách tốt nhất để thu thập câu chuyện là để cá nhân kể về trải nghiệm của họ, thông qua các cuộc trò chuyện hoặc phỏng vấn cá nhân. Bạn cũng có thể thu thập các văn bản hiện trường khác, chẳng hạn như sau:
– Yêu cầu cá nhân ghi lại câu chuyện của họ vào nhật ký.
– Quan sát cá nhân và ghi lại các chú thích hiện trường.
– Thu thập các bức thư gửi bởi cá nhân.
– Tập hợp các câu chuyện về cá nhân từ các thành viên trong gia đình.
– Thu thập các tài liệu như bản ghi nhớ hoặc thư từ về cá nhân.
– Lấy ảnh, hộp ký ức và các đồ tạo tác cá nhân / gia đình / xã hội khác.
– Ghi lại trải nghiệm cuộc sống của cá nhân (ví dụ: khiêu vũ, sân khấu, âm nhạc, phim ảnh, nghệ thuật và văn học).
Bước 4. Khôi phục hoặc kể lại câu chuyện của cá nhân
Quá trình này bao gồm việc kiểm tra dữ liệu thô, xác định và sắp xếp các yếu tố của câu chuyện, sau đó trình bày một câu chuyện được kể lại truyền tải trải nghiệm của cá nhân. Nhưng bạn xác định những yếu tố nào trong dữ liệu thô cho câu chuyện của mình? Làm thế nào để bạn sắp xếp các yếu tố này trong câu chuyện của bạn? Các nhà nghiên cứu tường thuật khác nhau về cách lựa chọn, sắp xếp và kể lại câu chuyện. Nhưng thời gian, địa điểm, cốt truyện và cảnh là những yếu tố chính nằm trong các câu chuyện của họ. Tập trung vào cốt truyện, bạn có thể xác định tóm tắt các sự kiện hoặc hành động, định hướng người nghe, truyền đạt hành động phức tạp, đánh giá ý nghĩa của nó và giải quyết hành động. Một nhà nghiên cứu khác có thể xem xét câu chuyện để tìm bối cảnh, nhân vật, hành động, vấn đề và cách giải quyết. Mặc dù có các chiến lược phân tích để xác định vị trí và trình tự một câu chuyện, nhưng tất cả các quy trình đều sắp xếp thứ tự câu chuyện cho người đọc và người nghe hiểu rõ hơn câu chuyện diễn ra.
Bước 5. Cộng tác với Người tham gia – Người kể chuyện
Bước này tương tác với tất cả các bước khác trong quy trình. Nhà nghiên cứu tích cực cộng tác với người tham gia trong quá trình nghiên cứu. Sự hợp tác này có thể trong một số hình thức, chẳng hạn như đàm phán về việc vào địa điểm và người tham gia, hợp tác chặt chẽ với người tham gia để có được các văn bản hiện trường nhằm ghi lại trải nghiệm của từng cá nhân, đồng thời viết và kể câu chuyện của cá nhân bằng từ ngữ của nhà nghiên cứu.
Bước 6. Viết một câu chuyện về trải nghiệm của người tham gia
Bước quan trọng trong quá trình nghiên cứu là tác giả viết và trình bày câu chuyện về trải nghiệm của cá nhân. Mặc dù không có một cách duy nhất để viết báo cáo tường thuật, nhưng sẽ rất hữu ích nếu bạn đưa vào một số đặc trưng của bản tường thuật. Ngoài ra, bạn có thể bao gồm một phân tích để làm nổi bật các chủ đề cụ thể xuất hiện trong câu chuyện. Như với tất cả các nghiên cứu định tính khác, bạn hiện diện trong báo cáo tường thuật và bạn sử dụng đại từ ngôi thứ nhất để chỉ bản thân bạn.
Bước 7. Xác thực tính chính xác của báo cáo
Bước cuối cùng này, bạn cần xác thực tính chính xác của thông tin tường thuật của mình. Khi sự hợp tác tồn tại với những người tham gia, việc xác nhận này có thể xảy ra trong toàn bộ dự án.
Là một hình thức nghiên cứu định tính, tường thuật cần phải phù hợp với các tiêu chí cho một nghiên cứu định tính tốt, trong đó nhà nghiên cứu cần:
- Giữ sự tập trung vào một (hoặc hai) cá nhân.
- Báo cáo trải nghiệm cuộc đời của các cá nhân.
- Khôi phục câu chuyện của từng cá nhân.
- Mô tả một số chi tiết bối cảnh của câu chuyện (tức là bối cảnh, địa điểm xảy ra, những người liên quan, v.v.).
- Báo cáo các chủ đề (5 đến 7) xuất hiện từ câu chuyện.
- Cộng tác chặt chẽ với người tham gia cung cấp câu chuyện và tương tác với người tham gia bằng cách yêu cầu họ kiểm tra câu chuyện đang phát triển thường xuyên và kiểm tra câu chuyện cuối cùng để xem nó có phản ánh chính xác trải nghiệm của từng cá nhân hay không.
Tài liệu tham khảo
- Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
- Lovely Professional University. Methodology of Educational Research and Statistics. Produced & Printed by Laxmi Publications (P) LTD, 2014. No 113, Golden House, Daryaganj, New Delhi-110002 for Lovely Professional University Phagwara
- Johnson, R. B., & Christensen, L. (2019). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Sage publications.
